اهمیت تعمیرات دوره‌ای دیزل ژنراتور

تعمیر و نگهداری پیشگیرانه

موتورهای دیزلی به دلیل برخورداری از مزایایی همچون قابلیت اطمینان بالا، بادوام بودن و عملکرد مناسب تحت بار، اکثریت قریب به اتفاق موتور ژنراتورهای اضطراری مورد استفاده در صنایع و کاربری‌های مختلف را تشکیل می‌دهند. دیزل ژنراتورها به عنوان پشتیبان برق شبکه در حساس‌ترین مکان‌ها مانند بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها، ساختمان‌های دولتی، صنایع مخابراتی و حتی نیروگاه‌های اتمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیزل ژنراتور در کاربری‌های اضطراری باید قادر باشد ظرف مدت 10 ثانیه روشن و 100 درصد بار را تامین نماید که نشان‌دهنده اهمیت قابلیت اطمینان آن می‌باشد. همچنین به طور معمول دوره انجام اورهال‌ها برای دیزل ژنراتورها معمولا هر30 هزار ساعت (بسته به کاربری و شرایط محیطی محل نصب می‌تواند متفاوت باشد) در نظر گرفته می‌شود.
اگرچه ویژگی‌هایی مانند قابلیت اطمینان و دوام بالا برای موتورهای دیزلی صدق می‌کنند، اما نمی‌توان از نقش حیاتی سرویس‌های نگهداری در عملکرد صحیح دیزل ژنراتورهای اضطراری غافل شد. معمولا صنایع و کاربری‌هایی که دارای افراد فنی واجد شرایط می‌باشند، سرویس‌های تعمیر و نگهداری پیشگیرانه بر روی دیزل ژنراتورها را خود انجام می‌دهند. اما مدیران سایر صنایع ترجیح می‌دهند این سرویس‌های نگهداری، از طریق عقد قرارداد با شرکت‌های ارائه دهنده خدمات مربوط به دیزل ژنراتور صورت گیرد.

به دلیل دوام و طول عمر بالای دیزل ژنراتورها، اکثر سرویس‌های نگهداری آن‌ها، ماهیت پیشگیرانه دارند. تعمیر و نگهداری پیشگیرانه برای دیزل ژنراتور شامل اقدامات ذیل می‌گردد:

1- بازرسی عمومی

2- سرویس سیستم روغن‌کاری

3- سرویس سیستم خنک‌کاری

4- سرویس سیستم سوخت‌رسانی

5- سرویس و تست باتری‌های استارت

6- تست‌های منظم موتور ژنراتور

پایبندی به یک جدول زمانی برای تعمیر و نگهداری دیزل ژنراتور که بر اساس کاربری و شرایط محیطی محل نصب دستگاه طراحی شده باشد، باعث افزایش قابلیت اطمینان و طول عمر دیزل ژنراتور می‌گردد. برای مثال اگر دیزل ژنراتور مکررا مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا در شرایط سخت آب و هوایی کار می‌کند، باید فواصل زمانی بین سرویس‌های تعمیر و نگهداری را کوتاه‌تر در نظر گرفت. برخی از عواملی که می‌توانند برنامه زمانی نگهداری دیزل ژنراتور را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:

• استفاده از دیزل ژنراتور تحت کاربری Prime
• دمای محیط بسیار زیاد
• قرار گرفتن در معرض آب نمک
• قرار گرفتن در معرض گرد و خاک، شن و ماسه یا سایر ذرات آلودگی

اگر دیزل ژنراتور تمام یا بخشی از شرایط بهره‌برداری نامناسب فوق را داشته باشه بهتر است برای تنظیم برنامه زمانی تعمیرات و نگهداری، با سازنده آن مشورت کنید. بهترین روش برای نظارت و پیگیری فواصل زمانی سرویس‌های نگهداری، استفاده از زمان کارکرد دیزل ژنراتور و ثبت گزارش سرویس‌های انجام شده می‌باشد. این گزارش برای پوشش خدمات گارانتی نیز بسیار مهم است. در لینک زیر یک نمونه جدول زمانی برای سرویس‌های نگهداری دیزل ژنراتور ارائه شده است.

جدول زمانی تعمیرات دوره‌ای و نگهداری دیزل ژنراتور

1- بازرسی عمومی

اپراتور باید زمانی که دیزل ژنراتور در حال کار می‌باشد، نسبت به مشکلات مکانیکی که خطر آفرین بوده و یا ممکن است شرایط ناایمنی را فراهم آورد، آگاهی داشته باشد. در ادامه به معرفی قسمت‌هایی از دیزل ژنراتور که برای عملکرد ایمن و مطمئن آن لازم است به طور مرتب مورد بازبینی و بررسی قرار گیرند می‌پردازیم:

• سیستم اگزوز

در حین کارکرد دیزل ژنراتور کل سیستم اگزوز شامل منیفولد اگزوز، انباره و لوله‌ اگزوز را بازبینی کنید.  تمام اتصالات، قسمت‌های جوشکاری شده، واشرجات و مفصل‌های مورد استفاده در کل مسیر سیستم اگزوز باید فاقد هر گونه نشتی باشند و مطمئن شوید که نواحی اطراف مسیر لوله‌های اگزوز، بیش از حد گرم نمی‌شوند. هر گونه نشتی باید در اسرع وقت برطرف گردد.

• سیستم سوخت رسانی

هنگامی که دیزل ژنراتور در حال کار می‌باشد، کل سیستم سوخت رسانی شامل مسیر رفت و برگشت سوخت، فیلترها و اتصالات را برای وجود نشتی، ترک و یا ساییدگی بررسی کنید. از عدم اصطکاک و فرسایش لوله‌ها و شلنگ‌های سوخت با قطعات و وسایل دیگر اطمینان حاصل نمایید و هر گونه نشتی را بلافاصله برطرف و برای جلوگیری از ساییدگی لوله‌های سوخت‌رسانی ناشی از برخورد با سایر تجهیزات، مسیر خطوط سوخت را تغییر دهید.

• سیستم برق DC

ترمینال‎ باتری‌های استارت را به لحاظ تمیز بودن و محکم بودن اتصلات بررسی کنید. اتصالات شل و سولفاته شده باعث ایجاد مقاومت الکتریکی شده که می‌تواند فرآیند استارت دیزل ژنراتور را با مشکل مواجه کند. مطابق با استاندارد NFPA 110  سطح الکترولیت و ولتاژ باتری‌ها باید به صورت هفتگی بررسی شده و مطابق با دستورات سازنده تعمیر و نگهداری گردد. باتری‌های معیوب را باید به محض مشخص شدن ایراد، تعویض کنید. NFPA 110 پیشنهاد می‌کند باتری‌ها را هر 24 یا 36 ماه تعویض نمایید.

• موتور 

سطح مایعات، فشار روغن و دمای آب را به طور مرتب چک کنید زیرا اکثر مشکلات موتور یک هشدار اولیه دارند. به تغییرات عملکرد و صدای موتور که نشان دهنده نیاز به انجام تعمیرات و سرویس می‌باشند توجه کنید. نسبت به مواردی مانند احتراق ناقص، لرزش موتور، دود اضافی در اگزوز، کاهش توان موتور و یا افزایش مصرف سوخت یا روغن آگاه باشید.

2- سیستم روغن‌کاری

مطابق با جدول زمانی ارائه شده، سطح روغن موتور را هنگامی دیزل ژنراتور خاموش است چک کنید. برای ثبت بهتر سطح روغن از طریق نشانگر روغن، بهتر است تا 10 دقیقه پس از خاموش کردن موتور صبر کنید تا روغن موجود در قسمت سرسیلندر به داخل کارتر آن تخلیه شود. انتخاب روغن مورد استفاده باید بر اساس شاخص ویسکوزیته روغن و مطابق با پیشنهاد سازنده موتور صورت گیرد. در صورت پایین بودن سطح روغن روی نشانگر، با استفاده از روغن با همان برند، سطح روغن را تا حد ممکن و تا علامت Full پر کنید. تعویض روغن موتور را مطابق با جدول زمانی نگهداری موتور انجام دهید و برای انجام این کار، فرآیند تخلیه روغن و تعویض فیلترها را با سازنده چک کنید.

3- سیستم خنک‌کاری  

هنگامی که دیزل ژنراتور خاموش می‌باشد سطح مایع خنک کننده رادیاتور را طبق جدول برنامه زمانی نگهداری چک کنید. بعد از اینکه موتور سرد شد درب رادیاتور را باز کرده و در صورت نیاز، مایع خنک کننده (ترکیب آب و ضدیخ) به آن اضافه نمایید تا سطح مایع خنک کننده در رادیاتور حدود 2 سانتی‌‌متر از قسمت انتهایی درپوش رادیاتور، پایین‌تر قرار گیرد. موتورهای دیزلی سنگین به محلول متعادلی از آب، ضدیخ و افزودنی‌های خنک‌کننده برای قسمت رادیاتور، نیاز دارند. برای مایع خنک کننده نیز توصیه  می‌شود مطابق با پیشنهادات سازنده موتور عمل کنید. قسمت بیرونی شبکه رادیاتور را بررسی و رسوبات و آلودگی‌های روی آن را به وسیله یک مسواک نرم یا پارچه تمیز کنید اما مراقب باشید که در هنگام تمیز کردن، آسیبی به آن نرسانید. در صورت امکان می‌توانید از کمپرسور باد فشار ضعیف و یا گرفتن شلنگ جریان آب بر خلاف مسیر تهویه هوا در رادیاتور، برای تمیز کردن آن استفاده نمایید. همچنین می‌توانید با بررسی دمای مایع خنک کننده خروجی از گرمکن، عملکرد و صحت آن را مورد بررسی قرار دهید.

4- سیستم سوخت رسانی

سوخت گازوئیل در طول زمان دچار آلودگی شده و از کیفیت آن کاسته می‌شود. یکی از دلایل انجام تست‌های منظم برای دیزل ژنراتور، مصرف گازوئیل ذخیره شده پیش از آن که خواص خود را از دست بدهد، می‌باشد. علاوه بر انجام سرویس‌های توصیه شده توسط سازنده برای سیستم سوخت‌ رسانی، فیلترهای گازوئیل نیز باید مطابق با جدول زمانی ارائه شده تعویض گردند. همچنین باید به صورت دوره‌ای، بخار آبی که در منبع سوخت متراکم شده به همراه رسوبات داخل آن تخلیه گردد. لوله‌ها و شلنگ‌های مربوط به هوای ورودی موتور باید به صورت روزانه برای وجود نشتی، سوراخ، ترک و یا شل بودن اتصالات بازرسی شوند. سیستم خنک کننده هوای ورودی موتور (افترکولر) نیز باید از لحاظ وجود ترک، سوراخ و آسیب بررسی شود و هر گونه کثیفی یا گرفتگی ناشی از وجود ناخالصی در آن باید برطرف گردد. کلیه اجزای مسیر ورودی هوا به موتور باید مطابق با جدول زمانی ارائه شده، بررسی شوند. دوره نظافت یا تعویض فیلتر هوا بر اساس شرایط محیطی محل نصب و کارکرد دیزل ژنراتور مشخص می‌گردد. معمولا فیلترهای هوا دارای یک کارتریج کاغذی بوده که در صورت عدم آسیب دیدن می‌توانید آن را تمیز و مجدداً مورد استفاده قرار دهید.

5- باتری‌های استارت

رایج‌ترین دلیل خطا در راه اندازی دیزل ژنراتورهای اضطراری، باتری‌های ضعیف یا کم شارژ می‌باشند. باتری‌های سرب اسید حتی زمانی که کاملا شارژ و سرویس شده باشند، در طول زمان دچار تضعیف شده و ممکن است شارژ نگه ندارند و باید به صورت دوره‌ای تعویض گردند. یک برنامه تست تحت بار و بازبینی منظم بر اساس یک جدول زمانی، می‌تواند از مشکلات ناشی از خطا در استارت دیزل ژنراتور جلوگیری کند. در جدول برنامه زمانی سرویس‌های نگهداری، بررسی‌های مورد نیاز باتری‌ها و فواصل زمانی انجام آن، قید شده است.

• تست باتری‌ها

برای بررسی سلامت باتری، صرفا چک کردن ولتاژ خروجی آن به تنهایی کافی نیست. زیرا با گذر زمان، مقاومت داخلی باتری افزایش یافته و ولتاژ خروجی باتری باید تحت بار اندازه‌گیری شود. در دیزل ژنراتورهای کامینز پاور که مجهز به سیستم کنترلی Power Command می‌باشند، این تست (اندازه گیری ولتاژ باتری تحت بار) به طور خودکار و در هر راه‌اندازی دیزل ژنراتور انجام می‌شود. برای سایر دیزل ژنراتورها این تست باید به صورت دستی و با دستگاه تستر باتری انجام شود.

• تمیز کردن باتری‌ها

باتری‌ها را همواره تمیز نگه دارید و کثیفی‌های آن را با استفاده از یک پارچه مرطوب آن را برطرف کنید. در صورت سولفاته شدن و یا زنگ‌زدگی ترمینال‌های باتری، کابل‌های باتری را باز کنید و ترمینال‌ها را با محلول آب و جوش شیرین (حدود 120 گرم جوش شیرین در یک لیتر آب ) شست و شو دهید. باید مراقب باشید که محلول فوق به سلول‌های باتری وارد نشود و پس از اتمام این فرایند، باتری‌ها را با آب تمیز بشویید. پس از جایگزین کردن بست‌های کابل باتری، ترمینال‌های باتری را می‌توانید با مقداری وازلین بپوشانید و سپس بست‌های باتری را به آن متصل کنید.

• چک کردن گرانروی ویژه الکترولیت

برای چک کردن گرانروی ویژه الکترلیت هر سلول باتری، می‌توانید از یک هیدرومتر استفاده کنید. گرانروی یک باتری فول شارژ عددی برابر با 1.26 می‌باشد. اگر عدد گرانروی خوانده شده کمتر از 1.215 باشد، باید باتری را شارژ کنید.

• چک کردن سطح الکترولیت

سطح الکترولیت باتری را باید حداقل در هر 200 ساعت کاکرد دیزل ژنراتور چک کنید. اگر مقدار الکترولیت باتری کم بود بوسیله آب مقطر پر کنید.

6- تست دیزل ژنراتور

دیزل ژنراتورهای اضطراری باید قادر باشند در عرض چند ثانیه در حالت Cold Start روشن شده و به Full Load برسند که این امر می‌تواند تنش‌های مکانیکی و حرارتی شدیدی را به موتور تحمیل کند. انجام تست‌های منظم برای دیزل ژنراتور باعث روغن‌کاری قطعات موتور شده، از اکسیداسیون اتصالات الکتریکی جلوگیری کرده، گازوئیل ذخیره شده را پیش از انکه خواص شیمیایی خود را از دست دهد مصرف و در حالت کلی به راه‌اندازی مطمئن دیزل ژنراتور کمک می‌کند. دیزل ژنراتور را حداقل در ماه یک بار روشن کنید و برای مدت 30 دقیقه به گونه‌ای زیر بار ببرید که توان حقیقی خروجی آن از  یک سوم توان نامی درج شده روی پلاک دیزل ژنراتور بیشتر باشد. همچین فواصل بین عملکرد بی بار دیزل ژنراتور، باید تا حد ممکن کم باشد زیرا سوخت محترق نشده تمایل دارد در سیستم اگزوز جمع شود. در صورت عدم امکان عملکرد و تست دیزل ژنراتور تحت بار طبیعی، می‌توانید با استفاده از Load Bank دیزل ژنراتور را تا میزان یک سوم توان اکتیو درج شده بر روی پلاک آن زیر بار ببرید و با این کار عملکرد و طول عمر دستگاه را افزایش دهید.

نتیجه‌گیری

وجود یک برنامه زمانی تعمیر و نگهداری برای منابع برق اضطراری، ضروری می‌باشد. تعمیرات پیشگیرانه نقش بسیار مهمی در افزایش قابلیت اطمینان، به حداقل رساندن تعمیرات و کاهش هزینه‌های مربوط به دیزل ژنراتور دارد. با پیروی از فرآیندهای شناخته شده مربوط به نگهداری دیزل ژنراتور و پیشنهادات سازنده که متناسب با کاربری مورد نظر شما می‌باشد، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که دیزل ژنراتور اضطراری شما در هر زمانی که به آن نیاز دارید استارت شده و بارهای اضطراری را تامین خواهد کرد. شرکت آوات انرژي پارس با تکیه بر دانش به روز و تجربه بالای تیم فنی خود، آماده ارائه خدمات و سرویس‌های نگهداری بر اساس دستورالعمل‌های سازنده و استانداردهای روز دنیا برای دیزل ژنراتورهای ساخت شرکت کامینز پاور می‌باشد.